Ik ken in mijn omgeving niemand die tegen diversiteit, inclusie en gelijkwaardigheid is. Niemand discrimineert (althans niet bewust) of zal bewust anderen uitsluiten. En toch gebeurt dit aan de lopende band. Ik ben me er inmiddels bewust van dat ik dat ook doe. Sterker nog: het is bijna niet mogelijk om het niet te doen. Zo werken nu eenmaal je hersenen. Onze hersenen kiezen namelijk het liefst voor wat ze al kennen. Als onze hersenen op een andere manier zouden werken dan kan een mens niet functioneren. Onbewust sluit iedereen om die reden anderen uit. Ik werd me daar voor het eerst van bewust tijdens de Corona-epidemie. Zoals de meeste mensen werkte ik thuis. Ik ging met regelmaat wandelen en zo ook deze keer aan het einde van de dag. Ik liep mijn vaste rondje en kwam uiteindelijk in het park terecht. Het begon te schemeren. Bij een T-splitsing sloeg ik altijd rechts af. In mijn ooghoeken zag ik een groep personen staan, ik identificeerde ze als man, met een andere huidskleur dan de mijne. In een splitsecond vroeg ik mij af of ik niet beter linksaf zou kunnen slaan. De onderliggende gedachte was er natuurlijk een van onveiligheid: kon ik deze groep passeren en zou mijn veiligheid in gevaar zijn? Ik besloot toch rechtsaf te gaan en werd vriendelijk begroet door de groep die mij zelfs uitnodigde mee te eten van de pizza die ze hadden besteld.
Achteraf besefte ik dat ik deze groep in eerste instantie discrimineerde en uitsloot. Overigens gaat het mij er niet om of iemand anders een andere keuze zou hebben gemaakt. Ik kan me goed voorstellen dat andere personen misschien wel naar links waren gegaan. Daar is naar mijn idee niets mis mee. Zolang je je maar bewust bent van de reden van je keuze.
Ik zie veel bedrijven op deze manier handelen. Veel organisaties willen graag een inclusiever en diverser medewerkersbestand hebben. Desondanks is het voor die organisaties erg moeilijk om keuzes te maken die de gewenste verandering echt ondersteunen. Denk bijvoorbeeld aan de werving van personeel. Uit de literatuur is bekend dat bij de werving van personeel de keuze vaak valt op degene die het meest op jou lijkt. Meestal onder het mom dat deze kandidaat echt “beter” was. Maar wie heeft binnen de organisatie bepaald wat “beter” is? Waarschijnlijk de leidinggevende, die waarschijnlijk masculien en wit is. Een diverser en inclusiever personeelsbestand ontstaat pas als je ook die kandidaten uitnodigt die niet op jou lijken, maar wel de potentie hebben om jouw organisatie een stapje verder te brengen. Het gaat hier dus om een bewuste keuze te maken, die past binnen de gewenste richting van de organisatie.
Bij veel organisaties zie je ook dat ze hun klantenstand willen verbreden, naar een meer diversere. Vaak lukt dat niet. Zijn deze organisaties zich bewust dat ze eerst zelf moeten veranderen? Andere communicatiestrategieën kunnen dan helpen. Niet meer denken vanuit doelgroepen, ijk-personen of persona’s, want per definitie uitsluitend, maar vanuit issues en belanghebbenden!
De mechanismes die de mens gebruikt om keuzes te maken zijn veelal onbewust. Het onbewuste bepaalt meer dan we ons realiseren. En gelukkig maar. Anders kunnen we niet functioneren. Het onbewuste is geprogrammeerd door onze cultuur, onze opvoeding, onze achtergrond. Het veranderen als organisatie of als individu begint bij de bewustwording van die geprogrammeerdheid en van ons vooroordeel.