De docent in de klas

Ruben van der Weijden • 18 juli 2025

Enige tijd geleden coachte ik een docent. Deze docent identificeert zich als vrouwelijk, vandaar dat ik in dit verhaal de persoonlijke voornaamwoorden zij/haar gebruik.


Tijdens een van de coachingssessies bracht de docent een casus in over een voorval in de klas. Ze

vertelde dat ze die week twee lessen had verzorgd. De ene les was fantastisch verlopen en de tweede

was minder lekker gegaan. Over die tweede les wilde ze met me sparren. Ze vertelde dat de les goed

was begonnen en dat ze lekker in een flow was gekomen. Plotseling werd ze onderbroken door een

student die te laat was. “Waarom ben je te laat?” vroeg ze deze student. Vervolgens zei ze de student,

zonder naar het antwoord te luisteren, dat de student mocht binnenkomen. De student ging zitten en

nam vervolgens een passieve houding aan tijdens de les: onderuit gezeten achter de laptop. De docente

merkte dat zij van slag was. De flow was weg en wilde niet meer terugkomen. Ze merkte vervolgens dat

ze veel strenger reageerde op alle studenten, dan ze wilde. Waar kwam deze omslag vandaan?


Na een oefening, afkomstig uit de NLP, kwamen we erachter dat de student de docent onbewust had

teruggetrokken naar haar kindertijd. Dat zij ongewenst in “het licht” was komen te staan van goed en

fout. Het middelpunt van aandacht van de andere studenten: hoe zou de docent omgaan met de student

die te laat was? Een aandacht die haar terugbracht naar haar eigen schooltijd. Als zij vragen kreeg van

haar docenten van destijds. Vragen die je, volgens haar eigen normen en waarden, onberispelijk moest

beantwoorden. De docente was even een klein meisje geworden.


In eerdere oefeningen hadden we al eens gekeken wat de docente kon doen als dit soort situaties zich

voordeden en we bespraken hoe zij in de toekomst die richting kon vormgeven. Een mooie en

waardevolle manier om in jezelf terug te keren.


Voor mij was het een mooi en interessant bewijs van het gemak waarmee je terugschiet naar de

(kinder)tijd waarin je je patronen hebt aangenomen dan wel aangeleerd. Hoe een (klein) incident je

onbewust terugbrengt naar wat ooit was.


Voor mij is het ook Interessant om na te denken wat er met de desbetreffende student gebeurde.

Misschien had de student zich enorm gehaast om op tijd te komen of was er iets anders gebeurd

waardoor de student te laat in de les kwam. Misschien was de student trots dat de student ondanks de

tegenslagen van die ochtend op school was. De student had zelfs in de Whatsappgroep van de klas

gemeld dat hij later zou zijn. De door de student opgevatte sneer, in de vorm van de vraag “Waarom ben

je te laat?” bracht de student misschien ook wel terug naar vroeger. Misschien stond even de moeder

van de student voor de klas. De sneer maakte onbewust de kleine student wakker.

De fietser die polariseerde

door Ruben van der Weijden • 18 juli 2025
Vanmorgen reed ik op de fiets van Amersfoort naar Utrecht toen ik merkte dat er iemand aan mijn bumper kleefde. Ik vind dat enorm storend, ook op de fiets, dus ik hield in om die persoon te laten passeren. Toen de persoon mij voorbij reed, riep de persoon “aansteller” om vervolgens hard door te fietsen. Ik was verrast en ook wel beledigd door de opmerking van die persoon. Hoe haalde de persoon het in het hoofd om mij een aansteller te noemen! Ik voelde dat ik steeds bozer werd en merkte op dat het achterlicht van de fiets van deze persoon het niet deed! Wat een .... Vervolgens begon ik me af te vragen of ik niet wat overdreven had gereageerd. Was het niet kinderachtig om in te houden, omdat de ander bumperkleefde? Waarom werd ik zo geraakt door een vreemde die mij “aansteller” noemde? Ik dacht terug aan de les Inclusief Communiceren die ik afgelopen donderdag samen had gegeven aan studenten van de HU. Mijn collega had uitgelegd dat het bij Geweldloze Communicatie gaat om het herkennen van gevoelens en behoeftes. Wat waren mijn gevoelens en behoefte in dit geval? Ik realiseerde me dat ik de behoefte had om gerespecteerd te worden. Ik ben lekker aan het fietsen op een ochtend en dan vind ik het niet respectvol als iemand mij `aansteller` noemt. Is dit niet ook het probleem bij online discriminerende, uitsluitende opmerkingen of hate speech? Anoniem iets roepen en vervolgens verdwijnen in de massa? Online zou de opmerking een start tot polarisatie kunnen zijn geweest. Vervolgens werd ik me er ook van bewust dat het ook wel linkte aan mijn “drivers”, of wel patronen uit de Transactionele Analyse. Mijn levenspatroon “Ik wil niet afgewezen worden” werd door de opmerking geraakt. Het ging me niet om het respect, bedacht ik mij, maar om respect voor mijn keuzes! Ik maak de keuze om de persoon te laten passeren, zodat hij niet aan mijn bumper kleefde en verwacht dat de andere fietser, dat respecteert. Ik ben me er ook erg van bewust dat er ook bij de fietser een hoop behoeftes hebben kunnen spelen om mij “aansteller” te noemen. Misschien had de fietser slecht geslapen of maakte de persoon zich zorgen over de kinderen en was het roepen van “aansteller” de manier om uiting te geven aan zijn onvervulde behoeftes. Het zoeken naar mijn behoeftes (geweldloze communicatie) en het daaraan kunnen koppelen van mijn patronen (Transactionele Analyse) maakte dat mijn woede en frustratie verdween en ik weer kon genieten van mijn fietstocht. De onbekende persoon had mij weer bewuster gemaakt van hoe patronen in mij werken. Dank, daarvoor, onbekende fietser!

De stilte verzwegen

door Ruben van der Weijden • 18 juli 2025
Tijdens een stolpersteine legging in Nijmegen, bij het huis waar mijn moeder heeft gewoond, mocht ik namens de familie een toespraak houden. Onderstaande heb ik toen verteld. Op 26 maart 2022 was ik in Bergen Belsen. Ik schreef daar dit gedicht: Oorverdovende stilte Trillende lucht Van de warme zon Onmetelijke wijdte Een Nederlandse vlag Hebreeuwse tekens Vogels die tjilpen De wind die fluit Eindeloos verdriet Tussen de bomen Voelbaar diep vanbinnen Schreeuwend om te mogen zijn Mijn moeder kon niet praten over de oorlog. Wat zij had meegemaakt was simpelweg te groot, te hartverscheurend. Zij moest zwijgen. En ik had niet het lef of de moed om te vragen. Ik sloot daarentegen mezelf en de rest van de wereld uit. De angst van het anders zijn of, beter gezegd, het anders voelen, maakte dat ik niets wilde weten van de oorlog en de gevolgen die deze had voor mijn moeder, haar zus, haar en mijn familie. Ons Volk. Tot vorig jaar. Ik voelde de urgentie om meer te weten over mijn moeder. Wie zij was geweest en wat haar had gevormd tot de moeder die ik had leren kennen. Daarom besloot ik haar reis, die zij gedwongen maakte in de Tweede Wereldoorlog zo goed als mogelijk na te reizen. Samen met mijn zus eerst met de trein naar Westerbork en toen met de trein naar Bergen, waar ik het hierboven opgenomen gedicht schreef. Vervolgens met de trein van Bergen - Belsen naar Tröbitz. En vanaf dit plaatsje, vanaf de massagraven waarin mijn opa en oma liggen, terug naar Nijmegen, de geboortestad van mijn moeder. Deze reis, De reis van mijn moeder, heeft mij veranderd. Heeft mij de moed gegeven om echt te gaan staan voor insluiting. Met te verzetten tegen uitsluiting, discriminatie, micro-agressie en polarisatie. Ik ben gestopt met zwijgen. Harry Frankfurt, emeritus hoogleraar filosofie aan Princeton schrijft in zijn boekje “On Bullshit” uit 2005 over onzin en liegen: “dat liegen een verzetten tegen de waarheid is. Je erkent dan de waarheid nog als een gegeven. Het verkopen van onzin is het verwerpen van de waarheid. Je bent dan ook niet meer op zoek naar de waarheid.” Helaas zien we in de hedendaagse maatschappij dat heel veel mensen onzin verkopen en dat we ons verhullen in stilzwijgen. Een ander zwijgen overigens dan het zwijgen van mijn moeder. Zij zou niet hebben gezwegen en ook geen onzin hebben verkocht. Zij zou hebben gevraagd en op zoek zijn gegaan naar de waarheid. Frankfurt schrijft vervolgens dat mensen onzin verkoopt of over onzin zwijgen, omdat we er niet bij horen als we geen mening hebben. Het voelt beter om onzin te verkopen of te zwijgen dan het gewoon niet te weten. In de huidige maatschappij speelt daarbij ook nog eens dat wanneer je mijn mening niet deelt, je tegen mij bent, dan ben je mijn vijand. En dit, deze vorm van polarisatie, is natuurlijk de grootste vorm van onzin die je maar kan verzinnen. Het vergt lef en moed om je hiertegen te verzetten. Het vergt lef en moed om de onzin te bevragen en ervoor te kiezen er niet bij te horen. Mijn moeder kon niet spreken en moest zwijgen over wat haar is aangedaan. Ik heb vervolgens ook ruim 50 jaar gezwegen. De reis van mijn moeder herreizen heeft mij geleerd dat ik niet langer wil zwijgen. En, dat ik geen onzin meer wil verkopen. Ik kies voor de waarheid en hoop dat velen met mij ervoor kiezen niet langer te zwijgen en beginnen met spreken dan wel blijven spreken. Want alleen dan kunnen we de waanzin en de onzin, het verderf van toen en nu, bestrijden.